Początki zbiorów o charakterze muzealnym sięgają w Raciborzu dwudziestych lat XIX wieku. Muzeum posiada cztery działy merytoryczne tzw. działalności podstawowej: archeologii, etnografii, historii, sztuki i rzemiosła artystycznego oraz działy pomocnicze: oświatowy i administracyjny, a także pracownie: fotograficzną i techniczną. Zbiory Muzeum w Raciborzu szacuje się na około 30 tysięcy sztuk i zespołów zabytków.

W Dziale Archeologii znajduje się około 20 737 sztuk i zespołów zabytków. Najliczniejszą grupę stanowią zbiory wczesno- i późnośredniowieczne. Drugie miejsce pod względem ilości zajmują zabytki z epoki brązu, w dalszej części: neolitu, paleolitu oraz nieliczne eksponaty z okresu lateńskiego i rzymskiego. Głównym zadaniem Działu Historii jest prowadzenie prac związanych z dokumentacją oraz prezentacją dziejów lokalnych i regionalnych. Zasób muzealiów Działu Historii to ponad 5000 eksponatów.

Gromadzenie zabytków kultury ludowej to jedno z podstawowych zadań Działu Etnografii. Największą i najciekawszą kolekcję stanowią raciborskie stroje ludowe, noszone w XIX wieku i pierwszej połowie XX wieku. Dość licznie zgromadzone są zabytkowe przedmioty służące do codziennego użytku w gospodarstwie domowym, wytwory i narzędzia rzemiosła ludowego, a także narzędzia związane z pracą na roli.

Stan Działu Sztuki wynosi obecnie 2100 eksponatów, które w większości pochodzą z przedwojennego muzeum oraz współczesnych zakupów, darów i przekazów. Na szczególną uwagę zasługuje zbiór rzeźby gotyckiej, liczący około 20 sztuk. Poprzez Dział Oświatowy Muzeum prowadzi szeroko zakrojoną działalność oświatową i popularyzatorską. Podstawowym jej przejawem jest oprowadzanie wycieczek i osób indywidualnych po ekspozycjach prezentujących najcenniejsze obiekty ze zbiorów naszego muzeum.