Przykładem zabytkowego układu urbanistycznego jest architektura patronackiego osiedla robotniczego kopalni Dębieńsko, które powstało w Czerwionce na przełomie XIX i XX stulecia, przy ulicach: Wolności, Słowackiego, Generała Hallera, Kombatantów, Mickiewicza i Szkolnej Familoki są murowane z cegły. Mają drewniane dachy, kryte dachówką. 10 listopada 1994 roku Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach, wydał decyzję o wpisaniu zabytkowego osiedla familoków do rejestru zabytków województwa katowickiego.

Osiedle robotnicze rozwijało się w szybkim tempie, stanowiąc modelową kolonię robotniczą na Śląsku.

Do wybuchu II wojny światowej postawiono w centrum Czerwionki 121 budynków. Najstarszy mieścił się przy obecnej ul. Furgoła 5 i pochodził z 1873 roku. Kolonia w Czerwionce została zaprojektowana tak, by tworzyć przemyślaną całość. Rozplanowano ją w oparciu o prostokątną siatkę ulic. Wszystkie znajdujące się tutaj jedno-, bądź dwukondygnacyjne budynki wymurowano z cegły i ozdobiono ornamentami z cegły glazurowanej na biało oraz elementami tzw. muru pruskiego.

W celu uniknięcia kosztownych robót ziemnych, przy uzbrajaniu terenu dostosowywano ciągi uliczne do lokalnych warunków, uwzględniając różnice wysokościowe. Ulice na osiedlu zostały wybrukowane oraz szosowane (rodzaj utwardzania powierzchni). Pomiędzy poszczególnymi ciągami zorganizowano liczne zieleńce, ogródki przydomowe, place zabaw dla dzieci. Drogi obsadzono drzewami; zrobiono murowane rynsztoki. Wszystko po to, aby wizualnie urozmaicić otoczenie familoków.

Osiedle liczy 98 budynków. Są one bogato zdobione i różnią się między sobą detalami architektonicznymi. Osiedle robotnicze KWK "Dębieńsko" jest jednym z najlepiej zachowanych zespołów urbanistycznych.